Dây thần kinh phế vị là gì? Các bài báo nghiên cứu khoa học

Dây thần kinh phế vị là dây thần kinh dài nhất trong cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển các chức năng tự động của cơ thể như nhịp tim, nhịp thở và tiêu hóa. Nó thuộc hệ thần kinh parasympathetic, giúp duy trì sự cân bằng sinh lý và điều chỉnh các hoạt động của nhiều cơ quan nội tạng.

Dây thần kinh phế vị là gì?

Dây thần kinh phế vị là một trong những dây thần kinh quan trọng nhất trong hệ thần kinh tự trị của cơ thể, đóng vai trò chủ chốt trong việc điều khiển nhiều chức năng cơ thể tự động. Nó là một phần của hệ thần kinh parasympathetic, giúp duy trì các chức năng cơ thể bình thường khi không có các tác động mạnh mẽ từ bên ngoài. Dây thần kinh phế vị bắt nguồn từ não bộ và kéo dài xuống cổ, ngực và bụng, ảnh hưởng đến các cơ quan như tim, phổi, dạ dày và ruột. Với vị trí và cấu trúc dài nhất trong cơ thể, dây thần kinh phế vị đảm nhận nhiệm vụ điều chỉnh các chức năng tự động của cơ thể, giúp duy trì sự ổn định và cân bằng sinh lý.

Dây thần kinh phế vị cũng là một phần quan trọng của hệ thần kinh tự trị, điều phối các hoạt động của cơ thể mà chúng ta không cần phải suy nghĩ hoặc điều khiển trực tiếp, chẳng hạn như nhịp tim, nhịp thở và các phản ứng tiêu hóa. Do đó, dây thần kinh phế vị có ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe tổng thể của con người, và các nghiên cứu về dây thần kinh này đang được tiến hành để tìm hiểu thêm về vai trò của nó trong các bệnh lý như trầm cảm, lo âu và rối loạn nhịp tim.

Đặc điểm cấu trúc của dây thần kinh phế vị

Dây thần kinh phế vị là dây thần kinh dài nhất trong cơ thể, bắt nguồn từ trung tâm não (não bộ), cụ thể là từ hạch thần kinh sọ não thứ 10 (nervus vagus). Sau khi xuất phát từ não, dây thần kinh này đi qua các cơ quan trong cổ, ngực và bụng, cung cấp tín hiệu điều khiển cho nhiều cơ quan quan trọng. Cấu trúc của dây thần kinh phế vị rất phức tạp, vì nó có nhiều nhánh nhỏ phân bố đến các cơ quan khác nhau trong cơ thể.

Điều đáng chú ý là dây thần kinh phế vị không chỉ kiểm soát các cơ quan trong nội tạng mà còn có sự liên kết mạnh mẽ với các hệ thống khác trong cơ thể. Dây thần kinh này kết nối với hệ thần kinh trung ương và nhiều cơ quan trong cơ thể, bao gồm tim, phổi, hệ tiêu hóa và các cơ quan khác. Nhờ vào sự phân bổ rộng lớn này, dây thần kinh phế vị có thể điều hòa nhiều chức năng sinh lý quan trọng, từ việc điều tiết nhịp tim đến giúp tiêu hóa thức ăn.

Chức năng của dây thần kinh phế vị

Dây thần kinh phế vị có chức năng chính trong việc điều chỉnh hoạt động của hệ thần kinh tự trị, đặc biệt là hệ parasympathetic. Dưới đây là các chức năng quan trọng của dây thần kinh phế vị trong cơ thể:

  • Điều chỉnh nhịp tim: Dây thần kinh phế vị có tác dụng làm giảm nhịp tim trong các tình huống cần thư giãn hoặc nghỉ ngơi. Nó giúp duy trì nhịp tim ổn định và tránh tình trạng tim đập quá nhanh trong các tình huống căng thẳng.
  • Điều hòa hoạt động của phổi: Dây thần kinh này có tác dụng điều tiết nhịp thở và kiểm soát các phản ứng phổi, giúp cơ thể duy trì nhịp thở đều đặn và giảm căng thẳng cho phổi trong khi không phải đối phó với các tác động mạnh mẽ từ môi trường.
  • Kiểm soát hệ tiêu hóa: Dây thần kinh phế vị giúp kích thích sự co bóp của dạ dày và ruột, thúc đẩy quá trình tiêu hóa thức ăn. Nó cũng đóng vai trò trong việc điều chỉnh các phản xạ tiêu hóa như nôn mửa và buồn nôn khi cơ thể gặp phải các chất lạ hoặc nguy hiểm.
  • Quản lý các phản xạ thần kinh: Dây thần kinh phế vị còn tham gia vào việc kiểm soát các phản xạ như nuốt, ho và nôn, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân có hại và duy trì các chức năng sinh lý bình thường của cơ thể.

Vai trò của dây thần kinh phế vị trong hệ thần kinh tự trị

Dây thần kinh phế vị là một phần của hệ thần kinh parasympathetic, đối lập với hệ thần kinh sympathetic. Hệ thần kinh parasympathetic có nhiệm vụ điều hòa các hoạt động của cơ thể khi không có các yếu tố căng thẳng hoặc các tình huống nguy hiểm. Trong khi hệ thần kinh sympathetic tăng cường nhịp tim và chuẩn bị cơ thể đối phó với nguy hiểm (tình trạng “chạy hoặc chiến đấu”), hệ parasympathetic giúp cơ thể thư giãn và phục hồi. Dây thần kinh phế vị có vai trò trong việc làm giảm nhịp tim, giảm huyết áp và thúc đẩy các quá trình tiêu hóa, từ đó giúp cơ thể duy trì sự cân bằng sinh lý.

Hệ parasympathetic và dây thần kinh phế vị giúp điều chỉnh nhiều quá trình sinh lý tự động trong cơ thể, đảm bảo rằng các cơ quan hoạt động nhịp nhàng và không bị quá tải. Khi hệ thần kinh parasympathetic hoạt động mạnh mẽ, cơ thể có thể duy trì sự ổn định và phục hồi sau các tác động căng thẳng. Đây là một trong những lý do tại sao sự kích thích hoặc rối loạn của dây thần kinh phế vị có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe như lo âu, rối loạn nhịp tim và các bệnh lý khác liên quan đến hệ thần kinh tự trị.

Ảnh hưởng của dây thần kinh phế vị đến các cơ quan trong cơ thể

Dây thần kinh phế vị có ảnh hưởng trực tiếp đến nhiều cơ quan quan trọng trong cơ thể, điều chỉnh và hỗ trợ hoạt động của chúng trong các điều kiện sinh lý bình thường. Một số cơ quan chủ yếu bị ảnh hưởng bởi dây thần kinh phế vị bao gồm:

  • Tim: Dây thần kinh phế vị có tác dụng làm giảm nhịp tim, giúp cơ thể duy trì một nhịp tim ổn định trong khi nghỉ ngơi hoặc trong các tình huống không căng thẳng. Dây thần kinh này thực hiện điều này bằng cách gửi tín hiệu đến các thụ thể trong tim, điều chỉnh hoạt động của các tế bào trong nút xoang (nút tạo nhịp tim). Sự kích thích của dây thần kinh phế vị giúp giảm nhịp tim khi cơ thể cần thư giãn hoặc nghỉ ngơi.
  • Phổi: Dây thần kinh phế vị có tác dụng điều chỉnh nhịp thở và giúp giảm mức độ căng thẳng của phổi khi cơ thể không phải đối mặt với các tình huống nguy hiểm. Dây thần kinh này cũng có thể điều khiển các phản ứng ho và giúp điều tiết quá trình thở khi cơ thể cần nghỉ ngơi hoặc thư giãn.
  • Dạ dày và ruột: Dây thần kinh phế vị có vai trò quan trọng trong việc kích thích các cơ chế tiêu hóa. Nó giúp điều khiển các cơ dạ dày và ruột co bóp, từ đó giúp tiêu hóa thức ăn hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, dây thần kinh này cũng giúp điều hòa các phản ứng của hệ tiêu hóa đối với những thức ăn lạ hoặc có thể gây hại.

Rối loạn và bệnh lý liên quan đến dây thần kinh phế vị

Dây thần kinh phế vị có thể bị tổn thương hoặc gặp phải các rối loạn, dẫn đến các vấn đề về sức khỏe. Một số bệnh lý có thể xảy ra khi dây thần kinh này bị tổn thương bao gồm:

  • Rối loạn nhịp tim: Khi dây thần kinh phế vị không hoạt động bình thường, nó có thể gây ra các rối loạn nhịp tim, bao gồm nhịp tim nhanh hoặc không đều. Điều này có thể dẫn đến tình trạng loạn nhịp tim hoặc thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
  • Rối loạn tiêu hóa: Một trong những tác dụng phụ của việc tổn thương dây thần kinh phế vị là các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa. Các vấn đề như khó tiêu, đầy hơi, hoặc thậm chí tình trạng ruột kích thích có thể xảy ra khi dây thần kinh này không còn hoạt động đúng chức năng điều tiết các hoạt động của dạ dày và ruột.
  • Rối loạn hô hấp: Khi dây thần kinh phế vị bị tổn thương, cơ thể có thể gặp khó khăn trong việc điều chỉnh nhịp thở. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề về hô hấp, như thở gấp hoặc khó thở, đặc biệt là khi cơ thể cần thư giãn hoặc nghỉ ngơi.

Các phương pháp kích thích dây thần kinh phế vị

Kích thích dây thần kinh phế vị có thể mang lại lợi ích trong việc điều trị một số tình trạng sức khỏe. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc kích thích dây thần kinh phế vị có thể giúp giảm stress, điều hòa nhịp tim và hỗ trợ điều trị các rối loạn tâm lý. Một số phương pháp kích thích dây thần kinh phế vị bao gồm:

  • Kích thích điện: Phương pháp này sử dụng dòng điện nhẹ để kích thích dây thần kinh phế vị, giúp điều chỉnh nhịp tim và giảm lo âu. Kích thích điện có thể được thực hiện thông qua các thiết bị cấy ghép hoặc qua các phương pháp không xâm lấn như qua da.
  • Kích thích qua xung điện từ: Phương pháp này sử dụng xung điện từ để tác động lên dây thần kinh phế vị, được sử dụng để điều trị các bệnh lý như trầm cảm hoặc động kinh. Các nghiên cứu gần đây cho thấy kích thích dây thần kinh phế vị có thể giúp giảm các triệu chứng của trầm cảm và rối loạn tâm lý khác.
  • Thiền và hít thở sâu: Các phương pháp thư giãn như thiền, yoga hoặc hít thở sâu cũng có thể kích thích dây thần kinh phế vị, giúp giảm căng thẳng và cải thiện sức khỏe tim mạch. Những bài tập này có thể giúp tăng cường chức năng của hệ thần kinh parasympathetic và tạo cảm giác thư thái cho cơ thể.

Tác động của dây thần kinh phế vị trong điều trị bệnh lý tâm lý

Vì dây thần kinh phế vị đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các phản ứng căng thẳng và cảm xúc, nghiên cứu hiện đại đang khám phá khả năng sử dụng kích thích dây thần kinh phế vị để điều trị các bệnh lý tâm lý như trầm cảm, lo âu và PTSD (rối loạn căng thẳng hậu chấn thương). Việc kích thích dây thần kinh phế vị thông qua các phương pháp không xâm lấn như thở sâu hoặc thiền có thể giúp giảm mức độ lo âu và tăng cường khả năng phục hồi cảm xúc cho người bệnh.

Kích thích dây thần kinh phế vị cũng được nghiên cứu như một phương pháp điều trị hỗ trợ cho bệnh nhân bị rối loạn trầm cảm hoặc lo âu. Một số thử nghiệm lâm sàng đã chỉ ra rằng kích thích điện dây thần kinh phế vị có thể giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh nhân mắc các rối loạn tâm lý này mà không cần sử dụng thuốc. Tuy nhiên, phương pháp này vẫn cần được nghiên cứu thêm để xác định độ an toàn và hiệu quả lâu dài.

Tài liệu tham khảo

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề dây thần kinh phế vị:

Tiêu thụ Lợi khuẩn Lactobacillus điều chỉnh hành vi cảm xúc và biểu hiện thụ thể GABA trung ương ở chuột thông qua dây thần kinh phế vị Dịch bởi AI
Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America - Tập 108 Số 38 - Trang 16050-16055 - 2011
Có nhiều bằng chứng indirect và đang tăng lên chỉ ra tác động của hệ vi sinh đường ruột lên hệ thần kinh trung ương (CNS). Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu vi khuẩn lactic như Lactobacillus rhamnosus có thể tác động trực tiếp lên thụ thể chất dẫn truyền thần kinh trong hệ thần kinh trung ương ở động vật bình thường, khỏe mạnh hay không. GABA là chất dẫn truyền thần kinh ức chế chính trong hệ thần kinh ...... hiện toàn bộ
#vi sinh đường ruột #hệ thần kinh trung ương #Lactobacillus rhamnosus #GABA #lo âu #trầm cảm #trục ruột - não #corticosterone #dây thần kinh phế vị
Tái cấu trúc dây thần kinh ngoại biên sau chấn thương: Tổng quan về các liệu pháp lâm sàng và thực nghiệm Dịch bởi AI
BioMed Research International - Tập 2014 - Trang 1-13 - 2014
Khác với các mô khác trong cơ thể, quá trình tái sinh dây thần kinh ngoại biên diễn ra chậm và thường không hoàn toàn. Chưa đến một nửa số bệnh nhân trải qua phẫu thuật sửa chữa dây thần kinh sau chấn thương phục hồi được chức năng vận động hoặc cảm giác tốt đến xuất sắc, và các kỹ thuật phẫu thuật hiện tại tương tự như những gì được mô tả bởi Sunderland hơn 60 năm trước. Kiến thức ngày cà...... hiện toàn bộ
Sự thần kinh tạng trong bụng và phản xạ nôn: lộ trình, dược lý và tính linh hoạt Dịch bởi AI
Canadian Journal of Physiology and Pharmacology - Tập 68 Số 2 - Trang 325-345 - 1990
Trong những năm gần đây, vai trò của vùng postrema trong phản xạ nôn đã trở nên nổi bật và sự tham gia của hệ thống thần kinh tạng bụng có xu hướng bị bỏ qua. Bài báo này cố gắng cân bằng lại phản xạ bằng cách xem xét các khía cạnh của tài liệu hiện có và bổ sung điều này bằng các nghiên cứu gốc từ con chồn ferret. Với việc con chồn ferret được sử dụng rộng rãi trong các nghiên cứu về nôn...... hiện toàn bộ
#nôn mửa #dây thần kinh tạng #dây thần kinh phế vị #chồn ferret #tính linh hoạt #các đối kháng serotonin.
Chức năng tự động trong hội chứng ruột kích thích được đo bằng biến thiên nhịp tim: Một phân tích meta Dịch bởi AI
Journal of Digestive Diseases - Tập 14 Số 12 - Trang 638-646 - 2013
Mục tiêuPhân tích chức năng tự động được thể hiện qua thành phần tần số cao (HF), một phép đo của giọng dây thần kinh, và tỷ lệ tần số thấp (LF) so với HF (LF : HF), một c...... hiện toàn bộ
#Hội chứng ruột kích thích #biến thiên nhịp tim #chức năng tự động #rối loạn dây thần kinh phế vị
Cơn thở khò khè liên quan đến giấc ngủ hồi phục trong liệu pháp kích thích dây thần kinh phế vị Dịch bởi AI
Epileptic Disorders - - 2010
TÓM TẮTMột phụ nữ 23 tuổi không có tiền sử về các rối loạn giọng nói, hô hấp hoặc giấc ngủ trước đó đã nhận liệu pháp kích thích dây thần kinh phế vị (VNS) để điều trị động kinh cục bộ kháng trị và phát triển cơn thở khò khè liên quan đến giấc ngủ trong quá trình điều chỉnh thông số. Việc giảm cường độ VNS trong quá trình nghiên cứu giấc ngủ polysomnography đã loại...... hiện toàn bộ
#kích thích dây thần kinh phế vị #rối loạn giấc ngủ #thở khò khè #polysomnography #động kinh cục bộ kháng trị
Kiểm soát thẩm thấu của sự làm rỗng dạ dày có duy trì sau phẫu thuật cắt dây thần kinh phế vị đại tràng? Dịch bởi AI
British Journal of Surgery - Tập 68 Số 2 - Trang 77-80 - 1981
Tóm tắt Sự làm rỗng dạ dày của các bữa ăn thử nghiệm glucose 5% và 10% đã được đo trong 43 bệnh nhân bị loét tá tràng trước phẫu thuật và trong 52 bệnh nhân có kết quả không đạt sau phẫu thuật cắt dây thần kinh phế vị đại tràng và thủ thuật dẫn lưu. Mười bảy bệnh nhân có loét tái phát và cắt dây thần kinh không hoàn toàn, trong khi 35 bệnh nhân có tr...... hiện toàn bộ
Nhận diện cảm xúc trong cơ thể: Kích thích dây thần kinh phế vị tăng cường nhận diện cơn giận trong khi làm suy giảm cảm giác buồn Dịch bởi AI
Springer Science and Business Media LLC - Tập 21 Số 6 - Trang 1246-1261 - 2021
Tóm tắtTheo lý thuyết Polyvagal, dây thần kinh phế vị là cơ sở phát sinh chủ yếu hỗ trợ việc nhận diện cảm xúc hiệu quả nhằm thúc đẩy an toàn và sinh tồn. Các nghiên cứu trước đây cho thấy dây thần kinh phế vị ảnh hưởng đến khả năng của con người trong việc nhận diện cảm xúc dựa trên các khu vực mắt và hình ảnh toàn bộ khuôn mặt, nhưng không phải hình thể tĩnh. Mục...... hiện toàn bộ
TỔNG QUAN VỀ ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA BẢO TỒN LIỆT DÂY THẦN KINH VII NGOẠI BIÊN TRONG CHẤN THƯƠNG XƯƠNG THÁI DƯƠNG
Tạp chí Y học Việt Nam - Tập 522 Số 1 - 2023
Mục tiêu: Mô tả kết quả điều trị nội khoa bảo tồn liệt dây thần kinh VII ngoại biên trong chấn thương xương thái dương (CTXTD). Phương pháp: Sử dụng cơ sở dữ liệu từ trang thông tin điện tử Pubmed, thư viện đại học Y Hà Nội và tìm kiếm thủ công (từ tháng 1/2013 đến tháng 6/2022). Tiêu chí lựa chọn là: các nghiên cứu về điều trị nội khoa bảo tồn bệnh nhân liệt dây thần kinh VII ngoại biên trong CTX...... hiện toàn bộ
#liệt mặt #liệt dây thần kinh mặt #liệt dây thần kinh VII ngoại biên #chấn thương xương thái dương.
Hinweise auf Nutzen der nicht invasiven Hirnnervenstimulation bei Migräne Dịch bởi AI
Springer Science and Business Media LLC - Tập 18 - Trang 17-17 - 2017
Không nhất thiết phải là thuốc: Sự kích thích điện không xâm lấn của dây thần kinh phế vị (nVNS) hay dây thần kinh sinh ba (eTNS) nổi lên như những lựa chọn thay thế cho thuốc trong liệu pháp điều trị cấp tính cơn đau nửa đầu.
#kích thích điện không xâm lấn #dây thần kinh phế vị #dây thần kinh sinh ba #đau nửa đầu #liệu pháp điều trị cấp tính
Đánh giá siêu âm tổn thương dây thần kinh ngoại vi Dịch bởi AI
Springer Science and Business Media LLC - - 2022
Việc sử dụng siêu âm tần số cao đã gia tăng một cách đáng kể trong các ứng dụng cơ xương và thần kinh trong những năm gần đây. Bài viết này xem xét những đổi mới gần đây trong siêu âm tần số cao và giá trị tương đối của việc sử dụng nó trong tổn thương dây thần kinh ngoại vi. Đã có những đổi mới đáng kể trong siêu âm chẩn đoán tần số cao gần đây với sự cải thiện rõ rệt về chất lượng hình ảnh và độ...... hiện toàn bộ
#siêu âm tần số cao #tổn thương dây thần kinh ngoại vi #đánh giá hình ảnh #chẩn đoán y khoa #kiểm tra điện sinh lý
Tổng số: 23   
  • 1
  • 2
  • 3